Od kołyski po kołyskę czyli "cradle to cradle"

W pochodzącym z 1976 r. raporcie badawczym dla Komisji Europejskiej w Brukseli pt. "Możliwość zamiany siły roboczej na energię", jego autorzy, Walter Stahel i Genevieve Reday, naszkicowali wizję zapętlonej gospodarki (lub okrężnej gospodarki) i jej wpływu na tworzenie miejsc pracy, konkurencyjność gospodarczą, oszczędzanie zasobów i zapobieganie powstawaniu odpadów. Raport został opublikowany w 1982 r. jako książka "Praca przyszłości. Potencjał zastępowania pracy ludzkiej energią" ("Jobs for Tomorrow, the Potential for Substituting Manpower for Energy"). Dziś do tych czynników wszyscy się powszechnie odnoszą jako do trzech filarów zrównoważonego rozwoju: kompatybilność ekologiczna, ekonomiczna i społeczna.

Cradle to Cradle, loop economy, economy in loops, circular economy, cradle back to cradle, cradle to grave, Walter StahelW 1982 r.Stahel zsyntetyzował te idee w swoim wielokrotnie nagrodzonym artykule "The Product-Life Factor" i określił wykorzystanie sprzedaży zamiast wyrobów jako ostateczny model zrównoważonego biznesu w zapętlonej gospodarce: wykorzystanie sprzedaży umożliwia tworzenie wielu zrównoważonych zysków bez eksternalizacji kosztów ryzyka i kosztów odpadów.

W pochodzącym z 1987 roku raporcie "Economic Strategies of Durability" ("Ekonomiczne strategie trwałości"), Stahel i Börlin wykazali, że podmioty ekonomiczne w zapętlonej gospodarce mogą osiągnąć większą zyskowność niż ich konkurenci w gospodarce przerobowej. Przy użyciu 30 studiów przypadku, wykazali w raporcie, że dla pełnego sukcesu gospodarki zapętlonej przydatna byłaby restrukturyzacja gospodarki przemysłowej i jej warunków ramowych.

W ramach reakcji na ten raport w 1987 r. niektórzy eksperci przedstawili ideę odpowiedzialności za produkt "od kołyski do grobu" jako alternatywę dla "okrężnej gospodarki", mającą przewagę dzięki temu, że zaproponowany przez nich model był zgodny z istniejącym liniowym modelem ekonomicznym.

Walter R. Stahel, z wykształcenia architekt, odpowiedział na tę ideę wskazując, że "od kołyski do grobu" to po prostu marketingowe wsparcie dla grabaży, ponieważ nadal polega na rozwiązaniach skupiających się na rezultacie końcowym. Stahel utrzymywał, że naprawdę zrównoważone rozwiązanie to wykorzystanie trwałych wyrobów w formie zapętlonej "z kołyski z powrotem do kołyski".

Michael Braungart, farmaceuta z wykształcenia, promował w tym czasie recykling materiałów jako pętlę "z kołyski z powrotem do kołyski", ponownie jako reakcję na ideę "od kołyski do grobu". Stahel i Braungart spotkali się kilka razy na konferencji w Niemczech i przedyskutowali swoje stanowisko polegające na płynięciu pod prąd.

Fakt, iż w roku 1989 niemieccy eksperci podtrzymywali stanowisko, że zapobieganie powstawaniu odpadów jest możliwe jedynie w procesach wytwórczych, ale już nie przy wykorzystaniu produktu, pokazuje rewolucyjny charakter tych wczesnych raportów przygotowanych przez Product-Life Institute w Genewie.

W pochodzącym z 1989 r.raporcie dla Ministerstwa Środowiska Badenii-Wirtembergii w Stuttgarcie pt. Long-Life goods i Material Recykling (Długotrwałe produkty i recykling materiałów), Stahel wykazał konkurencyjne zalety strategii opartej na długotrwałych produktach w zapętlonej gospodarce w porównaniu do recyklingu oraz wpływ, jaki na te kwestie wywiera odpowiednie projektowanie przemysłowe. Trzy studia przypadku z tego raportu są nadal pokazywane na stronie internetowej www.product-life.org i osiągnęły najwyższą liczbę odwiedzin w przeszłości.

Dziennikarze podjęli kwestię, kiedy Stahel użył terminu "kołyski po kołyskę" po raz pierwszy. Precyzyjne określenie daty w latach 80. jest trudne, ponieważ Stahel pracuje i wykłada w języku niemieckim, francuskim i angielskim i promował w tym czasie swoje pomysły w wielu publikacjach, takich jak książki, artykuły w czasopismach i gazetach, a także na licznych warsztatach, konferencjach i seminariach we wszystkich trzech językach. Max Börlin, jego współpracownik w tym czasie, pracował także w języku włoskim.

Drugą sprawą jest zatem informacja, w jakim języku termin ten został zastosowany po raz pierwszy: w języku angielskim "from cradle to cradle", w niemieckim "von der Wiege zur nächsten Wiege", bądź też we francuskim "d'un berceau à l'autre"?

Analiza archiwów Product-Life Institute dostarczyłaby nam odpowiedzi na pytanie, kiedy i w jakiej formie termin "from cradle to cradle" był użyty po raz pierwszy przez Stahela. Inną kwestią jest to, czy jest to tak naprawdę sprawa kluczowej wagi.

We wszystkich opracowaniach opublikowanych przez niego w latach 80. Stahel podkreślał znaczenie ekonomicznych, ekologicznych i społecznych zalet zapętlonej gospodarki:

  • Znaczne różnice ekonomiczne między ponownym użyciem dóbr i komponentów względem recyklingu molekuł,
  • Aksjomat najmniejszej pętli jako najbardziej opłacalnej, który ma być uwzględniony w określaniu zrównoważonych strategii korporacyjnych,
  • Konieczność zamknięcia pętli odpowiedzialności oprócz pętli fizycznych, zwłaszcza w prawodawstwie i polityce,
  • Zależność pomiędzy wkładem energii/surowców a tworzeniem miejsc pracy w zapętlonej gospodarce.

Zapoznaj się z wykazem publikacji, by dostrzec różnorodność i bogactwo informacji zbadanych i opublikowanych przez Product-Life Institut w ostatniem ćwierćwieczu XX stulecia. I miej również na uwadze to, że Stahel pracował także jako gościnny wykładowca na wielu uniwersytetach w Europie i USA i że te skrypty są nadal nieopublikowane.